Het effect van 18 weken chemotherapie met Taxotere/Adramycine/Cyclophosphamide (TAC) op de spierstofwisseling bij vrouwelijke patienten met borstkanker

Recente onderzoek toont aan dat het aantal patienten in Nederland dat
gediagnosticeerd wordt met kanker stijgt. In 2007 kregen 86.800 patienten
kanker, en dit aantal zal oplopen naar 123.000 in 2020. Deze stijging is het
resultaat van de vergrijzing en de algehele veroudering van de bevolking.
Gelukkig is de diagnostiek en de behandeling van kanker de afgelopen decennia
sterk verbeterd, waardoor de overleving van kanker toeneemt. De 5-jaars
overleving van mannelijke patienten met kanker is gestegen van 41% in 1993 naar
54% in 2007, en dezelfde percentage worden voor vrouwelijk patienten
beschreven. Dit heeft als resultaat dat er in 2020 ongeveer 666.000 mensen zijn
die kanker hebben overwonnen, dit is 4% van de totale nederlandse bevolking.
Omdat zowel het aantal patienten, als hun levensverwachting toeneemt, wordt het
herkennen en behandelen van gezondheidsproblemen die door kanker en de
behandeling ontstaan erg belangrijk.
Een ernstige bijwerking van kanker en de behandeling van kanker is cachexie.
Cachexie wordt gedefinieerd als een multifactorieel syndroom waarbij verlies
van spiermassa (met of zonder verlies van vetmassa) centraal staat. Dit kan
niet volledig worden tegengegaan door aanpassen van de voeding, en leidt
bovendien tot progressieve functionele beperking. Het is daarnaast geassocieerd
met verminderd fysiek functioneren, verminderde tolerantie van de
anti-kanker-therapie, en verminderde overleving. Daarnaast geeft een verlies
van spiermassa een grotere kans op het ontwikkelen van type II diabetes
mellitus en overgewicht.
Om deze negatieve bijwerkingen tegen te gaan is het belangrijk om de specifieke
veranderingen in samenstelling en functie van spierweefsel tijdens de
behandeling van kanker te identificeren. Er is nog weinig bekend over de
veranderingen in skeletspierweefsel tijdens de behandeling van kanker. Eerder
onderzoek liet zien dat patienten met kanker een verminderde spierkracht en
conditie hebben vergeleken met gezonde controle personen, en dat dit samengaat
met een afname van spiervezelgrootte en een toename van vetweefsel in de
spiercel.
Om meer inzicht in de pathofysiologie van kanker cachexie te krijgen is het
echter nodig om de veranderingen die optreden in spierweefsel van patienten met
kanker veel gedetailleerder te onderzoeken.

Het doel van dit onderzoek is om de specifieke veranderingen in
skeletspiersamenstelling en -functie, systemische inflammatie, en
voedingsinname en activiteitenpatroon tijdens de behandeling van kanker te
definieren.
Om dit te onderzoeken zullen we 13 vrouwelijke patienten met borstkanker
includeren en daarbij lichaamssamenstelling, skeletspiersamenstelling,
spierkracht en conditie voor en na 18 weken chemotherapie meten. Daarnaast
nemen we enkele veneuze bloedmonsters af om daarin markers van metabolisme en
systemische inflammatie te bepalen, en meten we voedingsinname en
activiteitenpatroon met behulp van vragenlijsten.

Dit onderzoek is opgezet als observationele studie, waarin
skeletspiersamenstelling, lichaamssamenstelling, spierkracht, conditie,
metabolisme en inflammatie, en voedingsinname, fysieke activiteit en qualiteit
van leven wordt onderzocht in vrouwelijke patienten met borstkanker voor en na
18 weken chemotherapie. Een overzicht van de onderzoeksopzet is weergegeven in
Figuur 1 op pagina 8 van het onderzoeksprotocol.
Patienten worden geselecteerd voor deelname door hun chirurg of oncoloog in de
periode tussen de operatie en de start van de chemotherapie (ongeveer 4 weken).
Nadat informed consent is verkregen zullen de baseline testen worden uitgevoerd
op 2 aparte dagen. De eerste test (T1) zal 2 weken voor de start van de
chemotherapie plaatsvinden in Maxima Medisch Centrum Veldhoven en bestaat uit
metingen van lichaamssamenstelling, maximale inspanningstest op de
fietsergometer met ademgasanalyse en een spierkracht meting. De tweede test
(T2) vindt 1 week later plaats, ook in Maxima Medisch Centrum Veldhoven, en
bestaat uit een bloedafname uit een ader in de elleboogsplooi, de afname van
een spierbiopt uit de vastus lateralis van het bovenbeen, het bevestigen van de
maximale kracht en het invullen van de vragenlijsten. De vragenlijsten zullen
na 9 weken chemotherapie herhaald worden (Q). Na 18 weken chemotherapie
ondergaan de proefpersonen nogmaals alle testen (T1 en T2) in week 19 en 20

Tijdsinvestering:
- 4 bezoeken naar het ziekenhuis voor de eerste en tweede testdag (waarin wordt
gemeten: lichaamssamenstelling, DEXA scan, maximale krachttest, maximale
fietstest, veneuze bloedafname, afname van een spierbiopt, en vragenlijsten),
voor en na chemotherapie: ieder bezoek duurt ongeveer 3 uur.
- extra afname van de vragenlijsten na 9 weken chemotherapie: dit vraagt 30-60
minuten tijd van de patient.

Deelname aan dit onderzoek geeft de proefpersoon gedetailleerde informatie over
haar lichaamssamenstelling, conditie en spierkracht. Deze gegevens worden
echter pas aan het eind van deelname aan de patient verstrekt omdat de
informatie het voedingspatroon of de fysieke activiteit mogelijk kan
beinvloeden.
Deelname aan dit onderzoek heeft geen grote risico's. De maximale kracht- en
fietstesten kunnen wat spierpijn opleveren. De afname van een bloedmonster en
spierbiopt kunnen een lokaal hematoom tot gevolg hebben, wat binnen een week
zal verdwijnen.