PCT na rTMS voor terugval preventie bij depressie

Sinds 2018 is repetitieve Transcranie*le Magnetische Stimulatie (rTMS) een
eerstelijnsaanbeveling in Nederland voor patie*nten met een depressieve
stoornis (MDD), die niet reageren op ten minste twee behandelingen. In de
meeste onderzoeken werd de werkzaamheid tot zes weken na de behandeling
onderzocht, terwijl terugval vaak in een groter tijdsbestek voorkomt en na
ongeveer 3 weken optreedt bij 60-90 procent van de patie*nten met een
terugkerend beloop. MDD is een ernstige psychiatrische ziekte met een grote
maatschappelijke en individuele impact. Vooral in onze doelgerichte,
refractaire populatie zijn terugkerende depressieve episoden ernstig
invaliderend en is zelfmoord niet ongewoon. Terugvalpreventie is daarom van
groot belang, maar literatuur over (onderhouds)therapie na succesvolle
rTMS-behandeling is schaars en van lage kwaliteit. Voor depressie die wordt
behandeld met psychotherapie en medicatie is Preventieve Cognitieve Therapie
(PCT; 8 sessies) effectief in het verminderen van het terugvalrisico. Voor
zover wij weten is PCT na rTMS nooit onderzocht als onderhoudsstrategie. In een
grotere gerandomiseerde gecontroleerde studie streven we ernaar de
rTMS-effecten te verlengen en het terugvalrisico bij ernstig depressieve
patie*nten te verminderen door preventieve cognitieve therapie toe te voegen na
respons op een effectieve rTMS-behandeling. Het voortduren van de positieve
effecten van rTMS en het voorkomen van nieuwe recidieven bij deze patie*nten
zal de levenskwaliteit van patie*nten en hun familieleden verbeteren en de
kosten voor de gezondheidszorg verlagen. Om de haalbaarheid van aanvullende
therapie bij deze patie*ntenpopulatie te onderzoeken en om een grote RCT
voldoende kracht bij te zetten, voeren we het huidige onderzoek uit, waarin we
de therapietrouwheid vergelijken van 20 patiënten die baat hadden bij rTMS en
die ofwel een face-to-face ofwel een online PCT-behandeling kregen. Om de
affectieve toestand te monitoren voor onze secundaire parameter, gebruiken we
een dagelijkse korte vragenlijst.

Deze voorbereidende studie heeft tot doel de haalbaarheid vast te stellen van
het aanbieden van PCT live of online aan MDD-patie*nten in remissie als gevolg
van rTMS door het meten van therapietrouw aan de hand van beschrijvende
gegevens en dagelijks affect. De resultaten zullen worden gebruikt om de
therapietrouw te verbeteren in een grotere RCT waarin de effecten van PCT na
rTMS worden onderzocht.

Een gerandomiseerde gecontroleerde studie waarbij twee armen, een face-to-face
PCT en een PCT-groep via videogesprek worden vergeleken. Patie*nten worden
toegewezen aan face-to-face of video-oproep PCT met behulp van een online
onderzoeksrandomisatietool (CASTOR), ontworpen voor experimenteel onderzoek.
Patie*nten en onderzoekers zullen niet geblindeerd zijn voor de aandoeningen,
maar de vragenlijsten zullen worden afgenomen door een geblindeerde
onderzoeksassistent die alleen voor metingen betrokken is. Gegevens zullen
worden geanalyseerd met behulp van (repeated) linear mixed models in SPSS.
Indien van toepassing, worden correcties uitgevoerd voor scheef verdeelde
gegevens. We streven ernaar de resultaten te beschrijven in 2 open access
publicaties, waarbij de nadruk ligt op onderzoeksontwerp ter voorbereiding van
een efficie*ntieonderzoek en eerste resultaten en ten tweede op
vervolggegevens. De uitkomst van de huidige pilotstudie zal worden gebruikt om
poweranalyses te bepalen voor een grotere kosteneffectieve studie gericht op
het bepalen van de gunstige effecten van het geven van PCT na rTMS.

PCT kan het effect van rTMS verlengen, wat kan leiden tot een snelle en effectieve behandelmethode op lange termijn voor chronisch zieke patiënten met hoge zorgkosten. Het combineren van deze twee vormen van evidence-based behandeling voor MDD kan leiden tot lagere terugvalpercentages en kostenbesparingen. In deze studie krijgt de helft van de gerandomiseerde patiënten PCT online via videogesprek en de helft PCT face-to-face om de haalbaarheid van de aanvullende behandeling voor patiënten die rTMS krijgen te onderzoeken. Alle patiënten die een rTMS-behandeling krijgen, worden tijdens de rTMS-behandelingsperiode psychotherapeutisch behandeld, zoals vermeld in de depressierichtlijn. Na geïnformeerde toestemming worden patiënten opgenomen in de huidige pilotstudie wanneer ze reageren op rTMS en een vermindering van de symptomen of remissie van ten minste 50% bereiken (score 7 of lager) op de IDS-zelfrapportageschaal (Inventaris van depressieve symptomen). Patiënten die niet reageren, zullen reguliere psychotherapie blijven ontvangen en zullen niet worden opgenomen in de huidige pilotstudie. PCT bestaat uit 8 wekelijkse sessies van individuele psychotherapie volgens het protocol en wordt uitgevoerd door een gekwalificeerde gezondheidszorgpsycholoog. PCT-sessies via videocall bleken haalbaar in een eerdere studie van Brouwer et al. (2020) en onze onderzoekspopulatie kan supraregionaal zijn vanwege het feit dat rTMS-behandeling niet op grote schaal wordt aangeboden in de patiëntenzorg. Een korte vragenlijst (experience sampling methodologie) zal gebruikt worden om dagelijkse positieve en negatieve affectieve toestanden tijdens de behandelingsperiode te monitoren. Alle geïncludeerde patiënten zullen vragenlijsten invullen over hun depressieve symptomen direct na rTMS bij het bereiken van (gedeeltelijke) remissie, direct na PCT, 3 maanden na PCT en 6 maanden na PCT. We zullen de Hamilton Depression Rating Scale (HDRS) en de Inventory of Depressive Symptomen (IDS) gebruiken om depressieve symptomen vast te leggen.

Een potentieel voordeel van deelname aan dit onderzoek zouden de gunstige
effecten van PCT kunnen zijn om de effecten van rTMS te verlengen, hoewel dit
nog niet is vastgesteld. Gunstige effecten worden verwacht voor toekomstige
patiënten die deelnemen aan een groter RCT-traject, omdat we informatie
verzamelen over de meest geschikte behandelingsopties en ernaar streven de
toekomstige last van aanvullende behandeling voor deelnemende patiënten te
verlagen. Deelname aan dit onderzoek brengt enige last met zich mee, die wordt
veroorzaakt door het invullen van een dagelijkse korte vragenlijst over
stemming (elke dag 5 minuten) en vervolgvragenlijsten (+/- 60 minuten per
meting). Bovendien, de preventieve cognitieve training kan niet werken waardoor
u mogelijk een terugval heeft van uw depressie. Er is hierdoor een matig risico
verbonden aan deelname aan dit onderzoek.