Verbetering van de behandeling van ernstige depressies door het verminderen van negatieve toekomstgerichte mentale beelden

Ongeveer 50% van de patiënten met depressieve stoornissen reageert niet
(voldoende) op behandelingen. Daarom is het optimaliseren van de gebruikelijke
behandeling cruciaal. Eén verklaring voor de beperkte behandeleffecten is dat
patiënten met een depressie vaak last hebben van verontrustende negatieve
mentale beelden. Mentale beelden kunnen worden gedefinieerd als *zien met het
geestesoog, of horen met het geestesoor enz.* en, vergeleken met verbale
cognities, heeft het doorgaans een grotere impact op emoties, cognitie en
gedrag. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat het behandelen van
negatieve mentale beelden die verband houden met ervaringen uit het verleden,
leidt tot verminderde depressieve symptomen. Toch zijn er verschillende redenen
waarom het ook belangrijk is om op de toekomst gerichte negatieve mentale
beelden te richten. Ten eerste heeft toekomstgerichte mentale beeldvorming
rechtstreeks invloed op de motivatie om te handelen naar de gevisualiseerde
gebeurtenis. Dit komt overeen met de observatie dat *vooruitblikken* van
zelfmoord verband houden met hogere zelfmoordgedachten, wat op zijn beurt in
verband is gebracht met een hoger risico op zelfmoord. Omgekeerd vertoonden
patiënten met depressieve stoornissen die zich herhaaldelijk positieve
toekomstige gebeurtenissen voorstelden meer gedragsactivatie. Ten tweede
beïnvloeden toekomstgerichte mentale beelden ook de huidige emoties. Patiënten
met angststoornissen melden bijvoorbeeld angst door *vooruitblikken* van
gevreesde scenario*s. Positieve toekomstgerichte mentale beelden kunnen
anticiperende angst verminderen en het positieve affect vergroten. Ten derde
kunnen individuen die zich toekomstige gebeurtenissen voorstellen, deze
gebeurtenissen als waarschijnlijker beschouwen. Toen individuen bijvoorbeeld
werd gevraagd zich te concentreren op factoren die hun prestaties zouden kunnen
belemmeren, beoordeelden ze hun prestaties als slecht, vergeleken met
individuen die zich concentreerden op factoren die hun prestaties zouden kunnen
vergemakkelijken (terwijl er geen groepsverschillen waren in de werkelijke
prestaties). Dit illustreert hoe toekomstgerichte negatieve beelden
rechtstreeks van invloed zijn op de manier waarop u uw gedrag waarneemt
(bijvoorbeeld verminderde gevoelens van zelfeffectiviteit). Kortom,
toekomstgerichte negatieve beelden kunnen ervoor zorgen dat individuen risico
lopen op onaangepast gedrag, negatieve emoties en een
beschikbaarheidsheuristiek voor negatieve gebeurtenissen. Omdat
toekomstgerichte negatieve mentale beelden, zoals suïcidale vooruitblikken,
vaak voorkomen bij patiënten met depressieve stoornissen, is het van vitaal
belang om deze beelden in deze populatie met succes te behandelen.

Het primaire doel van deze pilotstudie is het bepalen van de aanvaardbaarheid
van de interventie. Het secundaire doel is het ophelderen van factoren die de
haalbaarheid van de follow-up RCT (bijv. wervingsproces) kunnen faciliteren of
belemmeren en het schatten van de variantie van het effect op vermindering van
depressieve symptomatologie, wat informatie geeft voor de berekening van de
steekproefgrootte van de follow-up RCT. Om de aanvaardbaarheid te onderzoeken,
beoordelen we de depressieve symptomen (BDI-II en BADS) en de tevredenheid over
de behandeling (SRS en CSQ-8). Om de haalbaarheid te meten, zullen we de
werving/opname ratio en uitval beoordelen. Om de variantie van de effecten te
schatten, worden groepseffecten op de BDI-II en SCID-5-S (module A) getest na
behandeling en follow-up (gecorrigeerd voor baseline).

Een gerandomiseerde, gecontroleerde, pragmatische, multi-center trial met zes
deelnemende centra in Nederland: Amsterdam UMC, GGzE, Praktijk V,
Psychologenpraktijk De Amsterdamse, eppGGZ, en Mental Care Group (HSK/Mentaal
Beter).

Toekomstgerichte imaginaire rescripting (ImRes): ImRes is een inbeeldingstechniek waarbij patiënten een negatief beeld op een positieve manier veranderen. Deze negatieve toekosmtgerichte mentale beelden (bijvoorbeeld beelden over zelfdoding) kunnen mogelijk de klachten in stand houden. Deze behandeling zou voor een vermindering van klachten moeten zorgen. Sessies worden wekelijks gepland en de interventie duurt 6 weken. Behandeling zoals gebruikelijk (TAU): Deelnemers aan beide armen ontvangen TAU. De klinische praktijken van de betrokken locaties zijn sterk afhankelijk van het gebruik van antidepressiva en/of cognitieve gedragstherapie (CGT). Deze interventies richten zich doorgaans niet op (toekomstgerichte) negatieve mentale beelden, ook al wordt voorgesteld dat dit een belangrijke instandhoudende factor van depressie is. Alle reguliere interventies zijn toegestaan in TAU, behalve desensibilisatie en herverwerking van oogbewegingen (EMDR) en interventies voor het rescripten van imaginaties. Wij monitoren en registreren wat TAU inhoudt.

Er zijn geen risico*s verbonden aan imagery rescripting en de gewone
behandeling. Wel is een nadeel van het onderzoek dat het tijd van in beslag
neemt van deelnemers. Deelname aan het onderzoek zal bestaan uit interviews en
vragenlijsten. Er zal een screeningsgesprek van max. 55 minuten plaatsvinden.
Vervolgens is er een basismeting en twee vervolg metingen. De vragenlijsten en
interviews worden telefonisch of online afgenomen. De deelnemers zullen voor
hun deelname worden beloond met een vergoeding (geld).

Het project zal bijdragen aan het verbeteren van de zorg voor mensen met een
depressie. Door de opzet van deze pilotonderzoek kunnen we met goed onderbouwde
voorkennis een grote interventie studie opzetten om de effectiviteit van
imaginaire rescripten op grote schaal te bepalen. De bevindingen uit deze
pilotstudie worden gepresenteerd op (inter)nationale conferenties.