Amyloid pathologie in cognitief normale ouderen

De ziekte van Alzheimer (AD) is een neurodegeneratieve aandoening die
gekenmerkt wordt door progressief verlies van neuronen en die uiteindelijk
leidt tot de dood. Abnormale stapeling van het eiwit amyloid beta (Aβ) is de
eerste verandering die optreedt in AD en is aanwezig in 20-40% van de ouderen
zonder cognitieve stoornissen. Deze amyloidstapeling kan al zo'n 20 jaar voor
klinische verschijnselen beginnen. Beter inzicht in de pathofysiologie van AD
in niet demente personen is nodig voor het mogelijk maken van vroegdiagnose,
prognose en de ontdekking van nieuwe behandelmogelijkheden.

Deze studie is overgegaan naar CTIS onder nummer 2024-518559-41-01 raadpleeg het CTIS register voor de actuele gegevens.

De belangrijkste doelstellingen van dit onderzoek zijn om markers voor
amyloïdpathologie te identificeren in ouderen zonder cognitieve problemen, om
risicofactoren te vinden voor amyloïdpathologie in ouderen zonder cognitieve
problemen en om voorspellers te identificeren voor cognitieve achteruitgang in
ouderen zonder cognitieve problemen met amyloid pathologie. Secundaire
doelstellingen zijn om de concordantie van amyloid en andere AD-markers in
eeneiige tweelingen te bepalen, om de overlap tussen amyloidpathologie te
onderzoeken, zoals die bepaald is in de liquor en op de PET-scan en om een
substantiële controlegroep te creëren van gezonde ouderen zonder
amyloidpathologie.

Een longitudinale observationele cohort studie in twee centra.

Het ondergaan van een neuropsychologisch test kan vermoeiend zijn.

Venapunctie (vijfmaal): Dit is een zeer veel gebruikte handeling, daarom is er
zeer veel kennis en ervaring in de geneeskundige praktijk. Er bestaat een zeer
kleine kans op bloeding of infectie, als dit echter lege artis wordt verricht
is het risico verwaarloosbaar. De ernst van eventuele infectie of hematoom is
zeer gering. Hiervoor is eerder vrijstelling van verzekering gegeven.

Een ruggenprik (vijfmaal): Deze wordt vaak verricht binnen de neurologie. Op de
dagscreening van het Alzheimercentrum wordt in principe bij elke patient een
lumbaalpunctie uitgevoerd. Een ruggenprik kan post-punctionele hoofdpijn geven
in minder dan 5% van de gevallen, dit is in principe self-limiting, indien er
aanhoudende klachten zijn, dan kan een bloodpatch worden verricht. Andere, zeer
zeldzame, bijwerkingen zijn bloedingen of infectie, deze kans is
verwaarloosbaar klein. De ernst van postpunctionele hoofdpijn is licht. De
ernst van een bloeding of infectie is afhankelijk van de uitgebreidheid
daarvan. Hiervoor is eerder vrijstelling van verzekering gegeven.

MRI (driemaal): De MRI is een veelgebruikte scan binnen de geneeskunde. Daarom
is er veel ervaring mee en kennis over. Het is mogelijk dat de kleine ruimte en
het harde geluid angst opwekken. De ernst van mogelijke nadelige effecten is te
verwaarlozen. Hiervoor is eerder vrijstelling van verzekering gegeven.

De PET-scan: De PET-flutemetamolscan wordt verricht met een relatief nieuwe
tracer, die reeds uitgebreid getest en goedgekeurd is. Deze scan veroorzaakt
een stralingsbelasting van 6.1 mSv met 185 MBq, dit is binnen de norm, en heel
zelden een allergische reactie op de tracer. Dit risico is echter
verwaarloosbaar, tevens is deze PET-scan in een eerder onderzoeksprotocol
goedgekeurd. De ernst van een allergische reactie op de tracer kan varieren van
mild tot matig. De ernst van de stralenbelasting is licht.

MEG (tweemalig): De MEG is een relatief nieuw onderzoek, het is echter
ongevaarlijk. De kleine ruimte kan beangstigend zijn. Hiervoor is eerder
vrijstelling van verzekering gegeven.

Pupildilatatie bij OCT/fundusfoto (viermaal): Pupildilatatie bij een
oogheelkundig onderzoek is zeer veel gebruikte handeling. Daarom is er veel
kennis en ervaring. Dit geeft tijdelijk wazig zicht, na enkele uren is dit weer
hersteld. De ernst van de verminderde visus is gering.

Traanvocht afname (tweemalig): Het verzamelen van het traanvocht duurt circa 10
minuten (5 minuten per oog) en zal door middel van een papieren Schirmer
stripje worden gedaan. In sommige gevallen kan het papieren stripje een reflex
van tranen teweegbrengen, dit is te vergelijken met tranen veroorzaakt door
bijvoorbeeld rook of uien. De proefpersonen zullen aan dit onderzoek geen pijn
ondervinden; de belasting is minimaal.

Gezien de uitgebreide bekendheid van de meeste van bovengenoemde testen is de
kans op het optreden van onbekende risico's vrijwel nihil.
Voor de PET-flutemetamolscan zou er een verwaarloosbaar kleine kans kunnen zijn
op het optreden van onbekende risico's.

Er is sprake van een kleine tot zeer kleine kans op complicaties bij alle losse
onderdelen van het protocol, zoals boven beschreven. De schade die zou kunnen
optreden is licht te noemen. De proefpersonen zijn allen gezonde, wilsbekwame
ouderen voor wie wij, in het kader van het belang van ons onderzoek, de
belasting aanvaardbaar vinden. Daarom vinden wij dat er sprake is van een
verwaarloosbaar risico

Om de belasting voor de persoon zo laag mogelijk te houden, wordt de
verzameling van gegevens gedaan geconcentreerd in 2 dagen op baseline, 1 dag
bij eerste follow-up, in 2 dagen bij tweede follow-up, 1 dag bij derde
follow-up en in 2 dagen bij vierde follow-up. Deze studie zal geen direct
voordeel opleveren voor de deelnemer, maar zal wel een grote bijdrage leveren
aan het onderzoek naar het ontstaan en de diagnose van de ziekte van Alzheimer.