De rol van zenuwen en gevoel in keloid: functionele sensibiliteitstesten en klinische correlatie

Littekens zijn het resultaat van de doorbreking van de dermale integriteit door
trauma, infectie of door een operatie. Van zodra een wonde wordt opgelopen,
treedt de wondgenezigscascade in gang. Dit is een complex proces met
overlappende fases en begint bij hemostase. De wonde zorgt ook voor een
onderbreking van de integriteit van het vasculair endotheel, waardoor de basale
lamina bloot komt te liggen. Hierdoor worden bloedplaatjes geactiveerd en komen
verschillende groeifactoren en mediatoren vrij tijdens de stollingscascade.
Onmiddellijk na de hemostase, treedt de fase van inflammatie in gang. Hierbij
worden bacteriën en debris opgeruimd. Deze fase duurt meestal 4 à 6 dagen,
waarna de proliferatieve fase start. Hierbij wordt nieuw weefsel gevormd en
wordt de epidermis hersteld. Fibroblasten maken een nieuwe matrix aan die
bestaat uit type III collageen, glycosaminoglycanen en fibronectine. Deze
nieuwe matrix wordt later tijdens de maturatiefase geremodelled. Deze laatste
fase van maturatie duurt makkelijk een jaar. Dan is het litteken uitgerijpt en
zichtbaar als een dunne witte lijn in het geval van normotrofe littekens.

Enige verstoring van dit complexe proces van wondgenezing kan leiden tot
problemen gaande van chronische wonden tot overmatige littekenvorming, zoals
hypertrofe en keloid littekens.
Hypertrofe littekens zijn verheven, rood en verdikt. Deze soort van overmatige
littekenvorming doet zich meestal voor in het begin van de maturatiefase, maar
is vaak ook zelfbeperkend en gaan vaak spontaan in regressie na een verlengde
maturatie.
Keloid littekens ontwikkelen zich meestal later na verwonding, maanden tot soms
zelfs jaren nadien, en gaan niet spontaan in regressie. Keloiden zijn vaak
zelfs therapieresistent.
Behalve de esthetische symptomen, geven deze pathologische littekens
(hypertrofe en keloid littekens) ook fysieke en psychologische klachten bij
patiënten met een verminderde levenskwaliteit als gevolg. Recent onderzoek door
Bijlard et al heeft de impact van keloid op de levenskwaliteit in kaart
gebracht. Zij hebben vastgesteld dat deze patiënten een slechtere
levenskwaliteit op emotioneel en mentaal vlak hebben en dat hierbij de klachten
van jeuk en pijn het meest bepalend zijn voor de slechtere kwaliteit van leven.
Jeuk komt voor bij ongeveer 86% van de keloiden en pijn is gerapporteerd bij
46% van de patiënten met keloid.

Tot de dag van vandaag is de pathofysiologie van keloiden nog niet ontrafeld.
Ook de reden waarom sommige patiënten met keloid pijn ervaren en welke
mechanismen verantwoordelijk zijn voor deze pijn zijn onduidelijk.
Eerder werd al de hypothese vooropgesteld dat zenuwen verantwoordelijk zijn
voor deze pijn sensaties en een rol spelen in de keloid pathogenese. Pilot
onderzoek met gevoelsmetingen (kwantitatief sensorische testen, quantitative
sensory testing (QST)) toonde dat de drempels voor het waarnemen van koude en
warmte verhoogd zijn, wat duidt in de richting van neuropathie van kleine
zenuwvezels. Echter in de huidige studies zijn het aantal proefpersonen erg
beperkt en is er onvoldoende bekend om uitspraak te doen over een verband met
klinische symptomen van pijn en jeuk.

Dit onderzoek heeft als doel te onderzoeken of symptomen van pijn en jeuk
verband houden met de zenuwfunctie in keloid littekens door middel van
gevoelsmetingen (Semmes-Weinstein monofilament (SWM), pressure specified
sensory device (PSSD) en quantitative sensory testing (QST).

Het primaire doel is het gevoel van keloiden te meten (door middel van de SWM,
PSSD en QST) en te vergelijken tussen patiënten met klinisch substantiële
klachten (substantieel is gedefinieerd als een score van 3 of meer op een VAS
van 1-10 conform eerder onderzoek) en patiënten zonder substantiële klachten
van pijn en/of jeuk.

Secundair zal gekeken worden naar de gevoelsmetingen tussen keloid en normale
huid. Hierbij worden de metingen uitgevoerd aan het keloid en aan de
contralaterale gezonde huid van de patiënt om te kijken of de sensibiliteit
verschilt tussen normale huid en keloid.
Daarnaast zullen we nagaan of er associaties zijn tussen sensibiliteit en
patiëntenkarakteristieken (leeftijd, geslacht, locatie keloid, voorafgaande
behandeling etc)

Deze studie wordt opgezet als een prospectieve observationele cohort. Er vindt
geen randomisatie plaats. De studie zal plaatsvinden op de polikliniek van de
Plastische, Reconstructieve en Hand Chirurgie van het Maastricht UMC+. Het
Maastricht UMC+ heeft een gespecialiseerde multidisciplinaire littekenpoli waar
patiënten met complexe littekens komen vanuit de hele regio. Hier zullen
patiënten worden geworven voor de studie.

Tot heden zijn geen risico's of complicaties bekend bij het uitvoeren van de
gevoelsmetingen. De belasting voor de proefpersoon is voornamelijk de
tijdsbesteding. Het uitvoeren van gevoelsmetingen van het keloid en de controle
huid zal naar schatting 20 minuten in beslag nemen. Deze testen zijn niet
invasief en niet pijnlijk.