Het Nederlandse Parkinson en Cognitie onderzoek (DUPARC):
Een cohort studie naar cognitieve pathologie bij de ziekte van Parkinson.

De ziekte van Parkinson is de op één na meest voorkomende neurodegenartieve
aandoening. De ziekte staat met name bekend om de zichtbare motorische
beperkingen die patiënten ervaren, maar bij veel patienten is ook sprake van
non-motore symptomen. Deze non-motore symptomen zijn vaak al aanwezig voordat
de motorische symptomen zich openbaren. Een belangrijk non-motorisch aspect van
de ziekte van Parkinson, met een grote invloed op de kwaliteit van leven, is de
achteruitgang in cognitief functioneren. Onderzoek heeft uitgewezen dat 24-36%
van pas gediagnosticeerde patiënten als milde cognitieve tekorten laat zien.
Over deze cognitieve stoornissen is helaas nog niet veel bekend. De
achteruitgang verloopt zeer verschillend tussen patiënten; waar de ene patiënt
binnen enkele jaren een dementie ontwikkelt blijft een andere patiënt lange
tijd cognitief minimaal aangedaan. Onderzoek naar onderliggende mechanismen is
daarom van belang.
Cognitieve stoornissen bij de ziekte van Parkinson worden geassocieerd met
zowel cholinerge als dopaminerge tekorten. In tegenstelling tot de dopaminerge
neurodegeneratie, is er veel minder bekend over de rol van het cholinerge
systeem bij de ziekte van Parkinson, met name in relatie met cognitieve
achteruitgang. Het is niet duidelijk wat de exacte rollen zijn van de beide
neurotransmitter systemen in de ontwikkeling en progressie van cognitieve
stoornissen.

Het primaire doel is het onderzoeken van de relatie tussen cognitieve
stoornissen en cholinerge neurodegeneratie over de tijd in de novo patienten
met de ziekte van Parkinson.

Secundair zijn:
- Het analyseren van de relatie tussen cognitieve achteruitgang en dopaminerge
neurodegeneratie
- Onderzoeken van het cognitieve profiel van Parkinson patiënten vergeleken met
gezonde controles, en de ontwikkeling over de tijd.
- Het onderzoeken van het cholinerge innervatie profiel van Parkinson patienten
in de vroege fase en een meer gevorderde fase, met vergelijkbare zwaar
aangedaan cognitief functioneren, op het niveau van een Parkinson dementie.
- onderzoek van functionele connectiviteit in combinatie met dopaminerge en
cholinerge innervatie in relatie met cognitieve stoornissen.
- onderzoeken van de OCT als mogelijk biomarker voor de progressie van de
ziekte van Parkinson.
- het onderzoeken van de invloed van dopaminerge medicatie op de retina
cellagen met OCT.
- het analyseren van cognitieve achteruitgang en cholinerge neurodegeneratie
over de tijd, corrigerende voor mogelijke confounders, zoals systemische
inflammatie, ziektegeschiedenis en klinisch-genetisch subtypering (met name in
relatie tot GBA-1 mutaties en GCase activieit).

Het huidige onderzoek is een prospectief cohort onderzoek met een baseline
meting en twee vervolgmetingen na 12 maanden en 36 maanden. Demografische
gegevens, medische achtergrond, motorisch en niet motorisch onderzoek,
neuropsychologisch onderzoek, OCT, MRI en PET imaging (dopaminerg en cholinerg)
zijn onderdeel van de baseline meting. Na 12 maanden wordt het
neuropsychologisch onderzoek. Vervolg onderzoek na 36 maanden bestaat uit OCT,
neuropsychologisch onderzoek, MRI en PET imaging (dopaminerg en cholinerge
PET). Aanvullend vervolg onderzoek na 72 maanden bestaat uit neuropsychologisch
onderzoek, MRI en een cholinerge PET scan.
Een subgroep van 40 patiënten zal tevens een follow-up op 3 maanden ondergaan
met alleen de OCT, om het effect van medicatie op de retina cellagen te
onderzoeken.
Een subgroep van 40 gezonde controles zal eenmalig een FDOPA PET ondergaan om
als referentie te dienen voor het analyseren van de dopaminerge status.

Last:
Proefpersonen worden gevraagd om in 63 jaar tijd 6 maal naar het UMCG te komen.
Voor de baseline meting zal dit 2 maal zijn, voor de 12 maanden vervolgmeting 1
bezoek, voor de 36 maanden vervolg meting 2 bezoeken en voor de 72 maanden
vervolg meting 1 bezoek. Tijdens de 36 en 72 maanden vervolg meting zal er,
indien de patiënt hiermee instemt, 60mL bloed worden afgenomen.

Risico:
De totale stralingsbelasting van de [18F]FEOBV scan is 6,1 mSv, na toediening
van 200 MBq. De stralingsbelasting van F-DOPA is 6,7 mSv. De totale
stralingsbelasting van dit onderzoek komt op 31,7 mSv verdeeld over 6 jaar. De
stralingsbelasting valt hiermee in risicocategorie IIb (moderate).

De totale stralingsbelasting van de gezonde controles voor F-DOPA PET scan 6,7
mSv en valt hiermee in de risicocategorie IIb moderate.

Genoemde stralingsbelasting is inclusief low-dose CT voor attenuatie correctie.

Voordelen voor de patiënt:
Door middel van het onderzoek krijgen patiënten op het moment van diagnose
verschillende onderzoeken waarbij zowel motorische als niet-motorische aspecten
van de ziekte in kaart gebracht worden en deze daarnaast ook gevolgd worden in
de eerste jaren van de ziekte. Het voordeel van de patiënt is dat er hiermee
een solide 'nulmeting' is voor het verloop van eventuele klachten in het
vervolg van de ziekte. Op deze manier kunnen klachten en symptomen beter
gedefinieerd worden met mogelijke consequenties voor de behandeling. Zowel de
PET scans als het neuropsycholigsch en niet-motorisch onderzoek dragen hieraan
bij. Dit zijn aspecten die in de huidige klinische zorg niet altijd voorop
staan, maar wel een grote invloed hebben op de kwaliteit van leven van de
patient.

Voordelen met betrekking tot het onderzoek:
Met deze studie worden resultaten verwacht die van belang zijn in het onderzoek
naar de onderliggende pathologie van cognitieve stoornissen bij de ziekte van
Parkinson. Door de rol van de verschillende neurotransmitters in kaart te
brengen en het cognitief functioneren van de patiënten vanaf de vroege fase te
meten kan informatie verkregen worden over de ontwikkeling van de cognitie
binnen de ziekte. Dit kan van grote meerwaarde zijn bij het voorspellen van het
beloop van de ziekte en mogelijk vroege interventie bij cognitieve
achteruitgang.
Daarnaast kan deze informatie van toegevoegde waarde zijn voor ander onderzoek
naar cognitieve achteruitgang bij neurodegeneratieve aandoeningen.