Stress, Veerkracht en het Brein in Burn-out

Burn-out is een gezondheidsprobleem dat steeds vaker voorkomt, en dat kan
leiden tot gevoelens van uitputting en verlies van productiviteit. Er bestaat
o.a. een grote overlap tussen burn-out en depressie, wat het moeilijk maakt om
burn-out als ziektebeeld te begrijpen. Een mogelijke onderscheidende factor van
burn-out zou kunnen liggen in een verstoring van het glucocorticoïden-systeem,
wat zou resulteren in een verstoorde afgifte van het hormoon cortisol. Er zijn
immers aanwijzingen dat een verstoorde cortisol-regulatie een belangrijke
eigenschap is van burn-out, maar niet van depressie. Deze bevindingen zijn het
resultaat van onderzoek naar cortisol-gehaltes in burn-out patiënten bij het
ontwaken (Cortisol Awakening Response, CAR), en van onderzoek dat gebruik maakt
van de dexamethasone suppression test (DST). Echter, er zijn ook soortgelijke
onderzoeken gepubliceerd die voornoemde bevindingen lijken tegen te spreken.
Een mogelijke oorzaak van deze verschillende bevindingen zou kunnen liggen in
de invloeden van jeugdtrauma*s, socio-economische status, en mogelijkerwijs ook
de reactiviteit tegenover dagelijkse stressors. Bovendien hebben de voornoemde
verstoringen in het glucocorticoïden-systeem mogelijk een neurofysiologische
grondslag, die zou kunnen blijken uit het analyseren van processen in het brein
tijdens stress. Op dit moment zijn er slechts een handvol onderzoeken gedaan
naar de neurofysiologische factoren die een rol zouden kunnen spelen in
burnout, en hiervan is er slechts één onderzoek dat gebruik heeft gemaakt van
MRI. Bovendien heeft geen van deze onderzoeken specifiek onderzocht wat de
effecten zijn van (acute) stress op het brein van burn-out patiënten, terwijl
dit een zeer interessant onderwerp zou kunnen vormen bij het onderzoek naar dit
ziektebeeld.

Het belangrijkste doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de
neurofysiologische factoren die een rol spelen bij de reactie op stress in
burn-out patiënten. Daarnaast hebben we als doel om te kijken naar de relatie
tussen de reactiviteit tegenover dagelijkse stressors en mogelijke verstoringen
in het glucocorticoïden-systeem in burn-out patiënten. Bovendien proberen we in
dit onderzoek om in kaart te brengen of er nog meer factoren zijn die een rol
spelen in de voornoemde processen, zoals jeugdtrauma*s of socio-economische
status.

Dit project behelst een patiënt-controleonderzoek, waarin verschillen zullen
worden onderzocht tussen burn-out patiënten en een controlegroep. Alle
proefpersonen zullen een intake procedure doen, waarin zij een
toestemmingsformulier zullen lezen en ondertekenen, waarna ze gevraagd zullen
worden om een vragenlijst in te vullen die symptomen van burn-out in kaart
brengt (De *Utrecht Burnout Scale*). Proefpersonen uit de controlegroep die te
hoog scoren op deze vragenlijsten zullen niet deel kunnen nemen. Ook zullen
alle proefpersonen worden gevraagd om een vragenlijst in te vullen die
betrekking heeft op mogelijke traumatische ervaringen tijdens de kindertijd.
De proefpersonen zullen op een bepaald moment beginnen aan een week waarin zij
een *wristband* (een soort horloge) die fysiologische data meet zullen dragen,
en waarin ze dagelijks korte vragenlijsten zullen invullen op hun mobiele
telefoons. De fysiologische data en de korte vragenlijsten worden samen
gebruikt om reactiviteit tegenover dagelijkse stressors te meten. De korte
vragenlijsten zullen op alle zeven dagen van deze week tien keer per dag worden
verstuurd, en zullen ca. drie minuten duren om in te vullen. Deze techniek
staat bekend als *experience sampling*, en wordt vaak gebruikt in onderzoek met
klinische populaties. Op drie dagen van de voornoemde week zullen de
proefpersonen een speekselmonster afnemen vlak na het ontwaken, en vervolgens
dit nog drie maal doen met tussenpozen van een kwartier. Later op deze zelfde
dagen zullen de proefpersonen nog vier van deze speekselmonsters afnemen. De
speekselmonsters kunnen allemaal thuis worden uitgevoerd, en zijn bedoeld om
cortisol-regulatie te meten.
Aan het eind van deze week vragen we de proefpersonen om bij ons lab langs te
komen, om een aantal gedragstaken te doen op de computer. Bij deze sessie
zullen ze bovendien een dexamethason tabletje ontvangen, met de instructie om
die diezelfde avond (voor het slapen gaan) in te nemen. De volgende ochtend
vragen we hen dan om opnieuw een aantal speekselmonsters af te nemen.
Als laatste zullen alle proefpersonen deelnemen aan een twee MRI scans,
verdeeld over twee losse dagen. Tijdens de eerste sessie zal er een anatomische
scan worden gemaakt, en zullen de proefpersonen ondertussen kunnen wennen aan
het liggen in de MRI scanner. Bij de tweede MRI sessie zal er een functionele
scan worden gemaakt, waarin processen in het brein zullen worden geobserveerd
onder stress. Deze tweede scan vormt het laatste onderdeel van het onderzoek,
en proefpersonen zullen aan het eind van deze sessie hun *debriefing* krijgen.

Deelname aan dit onderzoek vergt een behoorlijke tijdsinvestering. Hoewel het
onderzoek minimale risico*s met zich meebrengt, kan er mogelijk sprake zijn van
een psychologische belasting vanwege het invullen van de dagelijkse
vragenlijsten gedurende de week, en vanwege eventuele negatieve emoties die de
vragenlijsten zouden kunnen oproepen. MRI is een algemeen veilige techniek,
omdat wij altijd de strikte regels en voorwaarden in acht nemen. Tijdens de MRI
scans zou het liggen in de beslotenheid van de scanner kunnen leiden tot
eventueel ongemak. Om die reden dragen wij er zorg voor dat proefpersonen
altijd comfortabel liggen. Bovendien wordt vastgesteld dat alle proefpersonen
die de scanner betreden geen last hebben van claustrofobie. Al onze
proefpersonen zullen financieel gecompenseerd worden voor hun deelname, maar
zullen geen verdere voordelen hebben van hun deelname.
Uiteindelijk is het streven van dit onderzoek om meer inzicht te krijgen in het
gezondheidsprobleem *burn-out*, met als doel om burn-out in de toekomst beter
te kunnen voorkomen en behandelen. Ook zal ons onderzoek bijdragen aan het
onderzoeksveld rondom burn-out, zoals onderzoek naar mogelijke behandelingen
gebaseerd op het glucocorticoïden-systeem.