Het vervolgonderzoek van *fenotypering van X-gebonden adrenoleukodystrofie (X-ALD) bij vrouwen: een cohort onderzoek*.

X-gebonden adrenoleukodystrofie (X-ALD) is de meest voorkomende peroxisomale
aandoening, veroorzaakt door mutaties in het ABCD1 gen. Biochemisch wordt de
ziekte gekenmerkt door stapeling van verzadigde zeer langketen vetzuren (ZLKV)
en verminderde beta-oxidatie. Klinisch kan de ziekte zich bij mannen uiten in
zeer verschillende fenotypen, variërend van geïsoleerde
bijnierschorsinsufficiëntie, een progressieve myelopathie en perifere
neuropathie tot een ernstige snel progressieve en lethale cerebrale
demyelinisatie.
Lange tijd is gedacht dat heterozygoten ('draagsters') asymptomatisch waren. In
een prospectieve cross-sectionele cohort studie in het Academisch Medisch
Centrum (AMC) onder 46 X-ALD draagsters is recent echter aangetoond (mede) door
onze onderzoeksgroep dat de meerderheid (63%) ook symptomen van myelopathie
en/of perifere neuropathie ontwikkelen, waarbij de frequentie toeneemt met de
leeftijd. Daarbij waren ZLKV in plasma in 69% verhoogd, met een verminderde
beta-oxidatie in fibroblasten in 60%. Bijnierschorsinsufficiëntie en de
ernstige lethale cerebrale demyelinisatie zijn zeldzaam in draagsters.

Het primaire doel van dit onderzoek is het verrichten van een vervolgonderzoek
na 5 jaar onder X-ALD draagsters. Wij willen de progressie van symptomen
beschrijven door de huidige symptomatische en biochemische status te
onderzoeken. Deze data zal nieuwe inzichten verschaffen in de progressie van de
ziekte onder draagsters. Bovendien willen we de nieuwe biomarker
(26:0-lyso-PC(1- hexacosanoyl-2-lyso-sn-3-glycero-phosphorylcholine) valideren,
welke het substraat vormt voor de recent gevalideerde neonatale screening voor
X-ALD. Tot slot zullen wij nieuwe diagnostische biomarkers voor X-ALD proberen
te identificeren middels lipidomics analyse.

Deze studie is een vervolgonderzoek na 5 jaar van een prospectieve cohort
studie. De studie vereist eenmalig een ziekenhuisbezoek.

Deelneemsters moeten het ziekenhuis eenmalig bezoeken en -indien zij daarmee
akkoord gaan- een venapunctie ondergaan. Er is weinig data beschikbaar over
X-ALD draagsters. De belasting van de procedures achten wij dermate klein dat
deze opwegen tegen de mogelijke voordelen van meer kennis over het fenotype van
X-ALD draagsters.