Evaluatie van de tractus cerebello-rubro-thalamicus na (sub)thalamotomie.

Functionele stereotactische neurochirurgie is een effectieve behandeloptie voor
medicamenteus onbehandelbare invaliderende tremor. Dergelijke tremoren kunnen
door verschillende aandoeningen veroorzaakt worden, bijvoorbeeld M. Parkinson,
Multiple Sclerose en essentiele tremor. Het doel van de operatie is om de
tremor te onderdrukken door een lesie aan te brengen in de hersenen op een
zorgvuldig van te voren bepaalde plaats; een (sub)thalamotomie. Een andere
mogelijkheid is om electroden aan te brengen, waarover electricteit kan worden
toegedient om hetzelfde effect te bereiken: Deep Brain Stimulation (DBS).
Voordelen van DBS boven een -tomie zijn, dat het bilateraal kan worden
toegepast, dat het toedienen van de stroom kan worden aangepast en dat de
bijwerkingen (deels) reversibel zijn. Om deze redenen wordt DBS tegenwoordig
veel meer toegepast dan de -tomie. Nadelen van DBS zijn, dat het een
levenslange behandeling is met hoge kosten en andere mogelijke nadelen (revisie
operaties). In bepaalde gevallen zou het stereotactisch aanbrengen van lesies
te prefereren kunnen zijn boven implantatie van een DBS systeem. Deze studie
beoogd meer inzicht te krijgen in het therapeutische mechanisme van de (sub)
thalamotomie.

Verscheidene delen van de hersenen kunnen geledeerd worden om tremor te
behandelen. In deze studie wordt gekeken naar stereotactisch aangebrachte
lesies van de Nucleus intermedius ventralis (VIM) en de subthalamisch gelegen
Zona Incerta (ZI). Dit zijn de twee kernen waar in het UMC Groningen lesies
zijn aangebracht om tremor te behandelen gedurende de laatste 25 jaar. Om een
succesvolle stereotactische lesie aan te brengen is het essentieel om de exacte
lokalisatie van het te lederen gebied vast te stellen. Dit kan worden gedaan
door de lokalisatie van de kern te berekenen obv de lijn tussen commisura
anterior en posterior (ACPC-lijn). De afstand van verschillende kernen is
bekend uit de anatomische atlas. Echter, interindividuele verschillen worden
met deze methode niet meegewogen. Met verbetering van beeldvormende technieken
(Magnetic Resonance Imaging, MRI) is het steeds beter mogelijk om de VIM en ZI
in beeld te brengen. Deze directe vorm van lokalisatie van deze kernen zou
geleid kunnen hebben tot betere operatieresultaten in de loop der jaren.

Een relatief nieuwe MRI-techniek, Diffusion Tensor Imaging (DTI), is gebaseerd
op diffusie van watermoleculen in de hersenen. Deze techniek kan gebruikt
worden om microstructurele veranderingen in de witte stof te visualiseren. De
techniek kan ook gebruikt worden om witte stofbanen in de hersenen in beeld te
brengen. DTI is een nieuwe techniek. Het is dus een grote uitdaging om de
juiste algoritmen en instellingen te bepalen. Er wordt momenteel veel onderzoek
gedaan naar relevantie en accuratesse van DTI.

Deze evaluatie is er op gericht om de optimale chirurgische planning van de
stereotactische neurochirurgische operaties voor de behandeling van tremoren te
verbeteren. Daarnaast beogen we inzicht te krijgen in de selectiecriteria voor
DBS dan wel (sub)thalamotomie.

Onderzoeksopzet is deels retrospectief (statusonderzoek) en deels prospectief
(herhaalde tremor registratie, tremor score, MRI DTI en patiënt tevredenheid).

De patiënten die in het verleden een (sub)thalamotomie ondergingen in het UMC
Groningen zullen worden gevraagd om mee te werken. Deze patiënten zullen een
klinische evaluatie ondergaan die bestaat uit:
- Tremorregistratie en video registratie, gevolgd door een afname van een
tremorscore
- Korte vragenlijst over patiënttevredenheid
- MRI met diffusie gewogen beelden (DTI)

Alle patiënten hebben preoperatief al een tremorregistratie gehad. We willen
evalueren of de ernst van de tremor postoperatief is veranderd. Om dit te
analyseren krijgen patiënten een postoperatieve tremorregistratie en video
registratie. Video registratie is een veelgebruikt instrument op de polikliniek
bewegingsstoornissen. Door gebruik te maken van deze videobeelden, kan de ernst
van de tremor gescoord worden met behulp van de Bain & Findley Clinical Tremor
Rating Scale. De tremor aan de linker- en rechterzijde kan worden vergeleken,
(sub)thalamotomie wordt namelijk eenzijdig uitgevoerd.
Vervolgens wordt patiënten gevraagd een korte vragenlijst over
patiënttevredenheid in te vullen. Op deze manier kan de objectief gemeten
tremor vergeleken worden met de subjectieve ervaring van de patiënt.

MRI-DTI zal worden vergeleken met de eerdere beeldvorming. Alle patiënten die
een stereotactische operatie ondergingen hebben preoperatieve beeldvorming
(meestal MRI en CT) gehad. Ook zal op de nieuwe MRI's bekeken worden waar het
aangebrachte letsel zich exact bevindt en hoe deze lokalisatie zich verhoudt
tot het beoogde chirurgische doel. De oorspronkelijke chirurgische doelen zijn
vastgelegd in de status van de patiënt.
De DTI data van de tractus cerebello-rubro-thalamicus zullen op twee manieren
worden bekeken: ten eerste de lokalisatie van het letsel in deze tractus en ten
tweede het verschil tussen de behandelde en de onbehandelde, contralaterale
tractus.

Patiënten die meedoen aan deze studie lopen geen gezondheidsrisico. De
belasting bestaat uit het ondergaan van een MRI. De duur hiervan is 55 minuten.
Verder zal er een klinische evaluatie plaatsvinden. Deze bestaat uit een
videoregistratie (circa 15 minuten) en een tremorregistratie (circa 30
minuten). Deze video- en tremorregistratie vinden normaal gesproken op
indicatie plaats gedurende de bezoeken op de polikliniek bewegingsstoornissen.
Te denken valt dan aan evaluatie of indicatie van aanpassingen van medicatie.
Tevens wordt de ernst van de tremor beoordeeld met behulp van de Bain & Findley
Clinical Tremor Rating Scale. Tenslotte krijgen patiënten een viertal vragen
over hun tevredenheid. De vragen bestaan uit twee visual analog scales (VAS),
een ja/nee vraag en een open vraag.