Het meten van stollingsparameters in patiënten met reumatoïde artritis, ankyloserende spondylitis en artritis psoriatica tijdens en na het afbouwen van biologicals

Inflammatie en cardiovasculair risico
RA is geassocieerd met een verhoogde morbiditeit en mortaliteit, voornamelijk
als gevolg van cardiovasculaire complicaties. Dit verhoogde risico wordt
slechts deels verklaard door een verhoogde prevalentie van traditionele
risicofactoren zoals dyslipidemie, hypertensie, roken, obesitas en diabetes
mellitus. Naast deze traditionele cardiovasculaire risicofactoren, draagt
inflammatie in belangrijke mate bij aan het verhoogde cardiovasculaire risico.
Verscheidene markers van actieve ontsteking, zoals CRP en ziekteactiviteit
scores zijn geassocieerd met cardiovasculair risico. Van deze relatie tussen
inflammatie en een verhoogd cardiovasculair risico is niet alleen sprake bij
RA, maar ook bij andere reumatische aandoeningen zoals AS en PsA.

Pro-trombotische fenomenen
Een andere belangrijke schakel tussen inflammatie en risico op cardiovasculaire
ziekten wordt gevormd door een verhoogde stollingsactiviteit. Inflammatie kan
leiden tot de activatie van het stollingssysteem en visa-versa heeft
stollingsactiviteit ook invloed op inflammatoire activiteit. Eerdere studies
hebben verschillende bloedparameters die een verhoogde stollingsactivatie
weerspiegelen gerapporteerd in patiënten met RA. Er zijn onder andere verhoogde
niveaus van trombine-antitrombine complexen (TAT), prothrombine fragmenten 1 en
2 (F1+F2), plasmine-a2-antiplasmine inhibitor complex (PAP), D-dimeer en
een verhoogd aantal bloedplaatjes gerapporteerd. Verminderde fibrinolyse in
combinatie met een verhoogde antitrombine niveaus zijn ook gemeld bij RA.
Samenvattend, RA (en andere auto-inflammatoire aandoeningen zoals AS en PsA),
kan worden beschouwd als een pro-trombotische toestand, wat gedeeltelijk
verklaart waarom patiënten met RA een verhoogd risico hebben op
trombo-embolische cardiovasculaire gebeurtenissen.

Effecten van anti-reumatische therapie
Inflammatoire cytokinen, met name TNF-* en interleukinen zoals interleukine 6
(IL-6) stimuleren endotheelcellen en leiden zo tot een pro-trombotische status.
Cytokinen induceren de expressie van weefselfactor, geven remming van het
proteïne C systeem en remmen fibrinolyse, en bevorderen zo een pro-trombotische
staat. Het is daarom zeer waarschijnlijk dat biologicals een gunstig effect
hebben op de hemostatische status bij auto-inflammatoire ziekten. Biologicals
leiden inderdaad tot een vermindering van het cardiovasculaire risico bij
patiënten met RA. Tot nu toe hebben enkel kleine studies de effecten van
biologicals op de stolling onderzocht, en deze suggereren dat therapie met
biologicals gepaard gaat met normalisatie van trombotische biomarkers.

Tegenwoordig worden biologicals steeds vaker afgebouwd, maar welke effecten dit
heeft op de stollingsactivatie is onbekend. Gezien het toenemende bewijs van
een verhoogde cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit bij patiënten met een
reumatische aandoening, moeten behandelingsstrategieën niet alleen gericht zijn
op het verlichten van symptomen, maar ook een gunstig effect hebben op
cardiovasculaire risicofactoren, zoals de stollingsactivatie. Hoewel
bescheiden, zijn er aanwijzingen zijn dat biologicals een gunstig effect hebben
op de hemostatische status. Ongunstige veranderingen in hemostatische
markers, kunnen dus (her)optreden als de biological wordt afgebouwd of gestopt.

Het meten van het effect van het verlagen van of stoppen met biologicals op
verschillende stollingsparameters in patiënten met reumatoïde artritis,
ankyloserende spondylitis en artritis psoriatica.

In Reade komen alle patiënten die biologicals gebruiken met regelmatige
tussenpozen op een speciaal spreekuur, de biopoli. Hier worden patiënten
systematisch gevolgd. Bij patiënten bij wie al langer sprake is van een lage
ziekteactiviteit, word de dosering van de biological geleidelijk afgebouwd,
indien mogelijk wordt de biological helemaal gestopt. Ook tijdens dit afbouwen
worden patiënten regelmatig op onze biopoli gezien. Tijdens deze bezoeken
worden onder andere de ziekteactiviteit en het huidige medicatiegebruik
geregistreerd. Verder wordt er regelmatig bloed afgenomen. Om biomarkers van
stolling te bestuderen, gaan we voorafgaand aan en tijdens het afbouwen extra
bloedafnames doen, bestaande uit afname van 2 citraatbuizen (2 x 4,5 ml). Deze
extra bloedafname wordt gecombineerd met de bloedafnames die al worden gedaan,
zodat de extra belasting voor de patiënt laag is.

De extra bloedafnames zullen plaatsvinden op 3 momenten: voorafgaand aan het
afbouwen, en na 6 en 12 maanden na vermindering van de dosering.

Niet van toespassing.