Kritisch onderzoek naar de werkingsmechanismen in EMDR: Een pilotonderzoek

Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is een van de meest
effectieve behandelingen voor posttraumatische stressstoornis (PTSS). Toch laat
ongeveer een derde van de patiënten geen klinische vooruitgang zien. Om de
behandeling te optimaliseren is het cruciaal om in kaart te brengen welke
onderdelen van de behandeling op welke manier klinisch relevante verandering in
gang zetten. Een uniek element in EMDR is dat patiënten horizontale
oogbewegingen maken tijdens het ophalen van een traumatisch herinneringsbeeld.
Eerder onderzoek laat zien dat dit ervoor zorgt dat het herinneringsbeeld als
vager en dragelijker wordt ervaren. Bovendien is gebleken dat EMDR mét de
oogbewegingscomponent effectiever is dan zonder. Echter, een bevredigend
antwoord op de vraag hoe dit komt, ontbreekt. Mogelijk zorgen de oogbewegingen
ervoor dat patiënten minder opkijken tegen het opnieuw ophalen van hun
traumaherinnering. Met andere woorden: de oogbewegingscomponent zorgt mogelijk
voor een daling in disfunctionele overtuigingen omtrent het ophalen van de
traumaherinnering. In het huidige pilotonderzoek testen we deze hypothese.

Het doel is om na te gaan of het maken van oogbewegingen, zoals gebruikelijk in
EMDR, bijdraagt aan een daling in disfunctionele overtuigingen omtrent het
ophalen van de traumaherinnering. Deelnemers van dit onderzoek zijn Nederlandse
veteranen met een diagnose PTSS. Tijdens drie EMDR-behandelsessies meten we de
levendigheid en emotionaliteit van het traumageheugen (hetgeen aansluit bij
veel onderzoek naar de werkingsmechanismen in EMDR) en disfunctionele
overtuigingen omtrent het ophalen ervan (dit is uniek in het huidige
onderzoek).

Het onderzoek vindt plaats tijdens de eerste drie EMDR-behandelsessies. Tijdens
elke sessie wordt op een drietal tijdstippen (begin, midden, en eind van de
sessie) vragenlijsten afgenomen. In de eerste sessie wordt een 'target'
geheugenbeeld geselecteerd. De metingen in deze sessie fungeren als baseline.
Tijdens de tweede en derde sessie denkt de patiënt herhaaldelijk terug aan het
geheugenbeeld; tijdens één van die twee sessies worden horizontale
oogbewegingen gemaakt (zoals gebruikelijk is in EMDR-behandeling), tijdens de
andere sessie worden géén oogbewegingen gemaakt (dit betreft de experimentele
manipulatie). Middels een cross-over experimenteel design doorloopt elke
deelnemer één EMDR-behandelsessie zonder oogbewegingen, en fungeert daarmee als
zijn of haar eigen controleconditie. Via een randomisatielijst wordt aan de
hand van het deelnemersnummer bepaald of de oogbewegingen in de tweede óf de
derde behandelsessie worden weggelaten.

Zie "Onderzoeksopzet": het weglaten van de oogbewegingscomponent in één van de EMDR-behandelsessies kan worden gezien als interventie.

De belasting van het onderzoek bestaat uit het invullen van enkele
vragenlijsten. Deze vragenlijsten gaan over de traumatische herinnering van de
patiënt en kunnen daardoor als confronterend worden ervaren. Er zijn geen
risico's verbonden aan het onderzoek.