Fecale inflammatiemarkers na bariatrische chirurgie

De Roux-en-Y gastric bypass (RYGB) verandert de anatomie en functie van het
maag-darmkanaal, er ontstaat o.a. een blinde (Y-)lis (duodenum) en een
restmaag. Dit heeft effect op de vertering en absorptie van voedsel in de darm
en geeft onder andere histologische veranderingen in delen van het
maagdarmstelsel (1, 2). Ook het gastro-intestinale microbioom verandert na
RYGB, waarbij een toename van bacteriën met pro-inflammatoire eigenschappen
gezien kan worden (3).

Een recente studie toont verhoogde concentraties van calprotectine, een
inflammatoire marker, in de ontlasting van 87% van de patiënten na RYGB (4).
Dit kan duiden op een persisterende vorm van (laaggradige) gastro-intestinale
inflammatie na een RYGB bij het merendeel van de patiënten.

Calprotectine is een eiwit dat voornamelijk voorkomt in granulocyten, maar ook
in o.a. monocyten en epitheelcellen. Feces calprotectine wordt gebruik in de
diagnostiek en follow-up bij gastro-intestinale aandoeningen zoals
inflammatoire darmziekten (IBD; morbus Crohn, colitis ulcerosa). Meerdere
gevallen zijn beschreven van patiënten die post-RYGB M.Crohn ontwikkelden (5,
6). De calprotectine fecestest moet na een RYGB met voorzichtigheid worden
geïnterpreteerd, als deze wordt gebruikt bij verdenking IBD, om onnodige
invasieve endoscopische ingrepen te voorkomen.

Andere inflammatoire markers die bepaald kunnen worden in de feces zijn
lactoferrine en calgranuline-C (S100A12). De laatste is specifieker dan
calprotectine en lactoferrine voor neutrofiele granulocyten (7, 8). De
fecesconcentratie kan daarmee een maat zijn voor infiltratie van neutrofielen
in de darmmucosa en van gastro-intestinale inflammatie.

De etiologie en klinische betekenis van het verhoogde feces calprotectine na
een RYGB is nog onbekend. Ook is het verloop in de tijd en de plaats van
afgifte van calprotectine nog niet onderzocht. Indien na bariatrische chirurgie
gastro-intestinale inflammatie ontstaat, is het nodig de klinische relevantie
hiervan vast te stellen.

Een deel van de patiënten ervaart na een RYGB gastro-intestinale klachten,
welke vaak niet volledig op te helderen zijn. Het is onbekend of deze
gerelateerd zijn aan de concentratie van inflammatiemarkers zoals
calprotectine. Een veelgebruikte methode om mate van gastro-intestinale
klachten te bepalen is middels de Gastrointestinal Symptoms Rating Scale (9).
Mogelijk kan eventuele aanwezigheid van laaggradige chronische inflammatie een
deel van deze klachten verklaren.

Het doel van deze studie is het bepalen van het beloop in de tijd van
concentraties fecale inflammatiemarkers voor en na een RYGB. Gekeken zal ook
worden of patiënten met een sleeve gastrectomie lagere fecale
inflammatiewaarden hebben dan patiënten met een RYGB. Tevens wordt vastgesteld
of er een relatie bestaat tussen gerapporteerde gastro-intestinale klachten en
de concentratie van markers van inflammatie in de ontlasting na bariatrische
chirurgie.

Primair doel:
Het beloop in de tijd van de concentratie van fecale inflammatiemarkers voor en
na Roux-en-y gastric bypass.

Secundaire doelen:
- Hebben patiënten met een sleeve gastrectomie lagere waarden van fecale
inflammatiemarkers dan patiënten met een Roux-en-y gastric bypass?
- Bestaat er een relatie tussen gerapporteerde gastro-intestinale klachten en
de concentratie van fecale inflammatiemarkers na RYGB of sleeve gastrectomie?

Deze studie is een prospectief longitudinaal cohortonderzoek.
Pre-operatief voor een RYGB of een Sleeve gastrectomy en 6 weken, 6 maanden en
1 jaar postoperatief wordt aan patiënten gevraagd om een portie feces mee te
nemen naar hun poliklinische afspraak.
Patiënten zullen bij hun eerste afspraak bij de Interne geneeskunde in het
kader van preoperatieve screening bariatrie gevraagd worden of zij deel willen
nemen aan het onderzoek. Bij instemming met deelname zal de gegeven informatie
tevens op papier worden meegegeven, evenals materiaal om de eerste portie feces
in te verzamelen. Bij hun volgende preoperatieve poliafspraak nemen patiënten
de, zelf thuis afgenomen, ontlasting mee naar de poli. Na eventuele extra
uitleg, mogelijkheid tot stellen van vragen en vervolgens ondertekenen van het
informed consent kan de ontlasting worden afgegeven waarna dit wordt ingevroren
op -20°C. Uit de feces wordt het calprotectine, lactoferrine en calgranuline C
(S100A12) bepaald middels ELISA.
Voorafgaand aan de poliklinische controleafspraken 6 weken, 6 maanden en 1 jaar
postoperatief zullen de patiënten telefonisch worden benaderd en herinnerd aan
de studie. Per post zal materiaal om de feces mee af te nemen worden verzonden.
Patiënten kunnen de ontlasting meenemen naar de controle poliafspraak en daar
afgeven.
Op elk van deze momenten wordt op de poli tevens een vragenlijst
(gastrointestinal symptom rating scale (GSRS) mbt gastro-intestinale klachten
door de patiënt ingevuld.

Hoewel deze studie geen voordelen voor proefpersonen heeft, zijn de nadelen
zeer beperkt. Er wordt viermaal (thuis) collectie van feces gevraagd. Als bij
een proefpersoon afwijkende waarden van een van de fecesbepalingen worden
gevonden, zal daar geen vervolg aan gegeven worden. Dit gezien de tot nu toe
nog onbekende etiologie, onbekende referentiewaarden en onbekend verloop van de
waarden in deze populatie.
Tevens wordt aan proefpersonen gevraagd viermaal een korte vragenlijst in te
vullen (GSRS).
Patiënten hoevel niet extra naar het ziekenhuis te komen en de totale
tijdsbelasting is circa 1 uur verdeeld over 1 jaar (4x 15 min).