Pseudohyperkalemie in capillaire bloedmonsters; hemolyse niet de enige boosdoener

In vitro hemolyse is de belangrijkste pre-analystische fout in klinische
laboratoria. Verschillende parameters zijn gevoelig voor in vitro hemolyse
zoals lactaat dehydrogenase (LDH), aspartaat aminotransferase (ASAT) en kalium.

Capillair- i.p.v. veneus bloed wordt bij verschillende patiëntengroepen
(neonaten, kinderen, obese volwassenen) gebruikt voor laboratorium diagnostiek
waaronder kalium.

Sommige laboratoria corrigeren kalium uitslagen op basis van hemolyse m.b.v. de
H-index. De H-index wordt door moderne chemie-analysers bij elk monster
bepaald. De correctiefactor die gebruikt wordt is gebaseerd op een in-vitro
hemolysaat. Deze laat een lineaire relatie zijn tussen toename van vrije
hemoglobine (H-index) met kalium.

Door capillaire kalium uitslag te corrigeren voor hemolyse kunnen we
onderzoeken of de capillaire pseudohyperkalemie ook door andere factoren wordt
veroorzaakt anders dan hemolyse (shear stress, weefselschade).

1) Ongecorrigeerde capillaire kalium uitslagen in zowel lege artis als *fout*
afgenomen monsters zijn niet geschikt voor de beoordeling van de kalium status.

2) Hemolyse is niet de enige factor is die verantwoordelijk is voor de
pseudohyperkalemie in capillaire bloedmonsters. Weefselschade en *shear stress*
zijn ook bronnen van kalium die onafhankelijk zijn van het vrijkomen van
hemoglobine. Dit maakt het een correctie factor op basis van hemolyse
ongeschikt voor het corrigeren van kalium in capillaire bloedmonsters. Dit
willen wij aantonen door kalium uit capillair bloed monsters te corrigeren met
de bestaande correctiefactor. Na correctie zal het capillaire kalium mogelijk
alsnog een positieve bias vertonen t.o.v. het corresponderende veneuze kalium.
Met andere woorden deze resterende positieve bias is het deel van de
pseudohyperkalemie dat niet door hemolyse wordt veroorzaakt.

3) Aantonen dat kalium uit bronnen anders dan hemolyse aanzienlijker worden
indien de afname niet lege artis uitgevoerd wordt. Het fout afnemen bestaat uit
het niet wegvegen van de eerste druppel en/of het melken van de vinger.

20 Volwassen patienten van het Sint Franciscus Gasthuis, bij wie op verzoek van
de behandelend arts, een heparine- bloedbuis wordt afgenomen voor laboratoriurm
diagnostiek. Na toestemming van deze vrijwilligers worden vier vingerprikken
afgenomen elk in een andere vinger. Per vingerprik wordt 10 druppels (0.5 ml)
bloed verzameld.

Belasting en risico omtrent een vingerprik zijn verwaarloosbaar. Verder willen
we benadrukken dat het foutief afnemen van een vingerprik (niet wegvegen eerste
druppel en/of melken van de vinger) geen extra belasting of risico met zich
meebrengt voor de patient.