Impliciete processen bij de behandeling van trichotillomanie

Veel mensen lijden aan ongewenste gewoonten. Zes daarvan zijn opgenomen in de
sectie impulscontrolestoornissen van de DSM-IV-TR (APA, 2000). Een daarvan is
trichotillomanie. Dit is een stoornis waarbij mensen herhaaldelijk het eigen
haar uittrekken totdat kale plekken ontstaan. Dit kan al het lichaamshaar
betreffen. De stoornis komt relatief vaak voor: 3.4% van de vrouwen en 1.5% van
de mannen krijgt in zijn of haar leven te maken met trichotillomanie.
Gedragstherapie is effectief gebleken (e.g., Keijsers et al., 2006b; Lerner,
Franklin, Meadows, Hembree, & Foa, 1998; Van Minnen, Hoogduin, Keijsers,
Hellenbrand, & Hendriks, 2003). Helaas wordt er vaak een grote terugval gezien;
tot wel 70% (e.g., Keijsers et al., 2006b).
Wij verwachten dat in de huidige behandelingen impliciete processen onvoldoende
worden aangepakt. Bargh en collega's (1990, 1997) veronderstellen dat
stimulus-respons associaties die tot gedrag leiden, worden gemedieerd door
impliciete processen. Meerdere studies hebben al aangetoond dat deze impliciete
processen samenhangen met ongewenst gedrag. Impliciete processen kunnen
ingedeeld worden in drie gebieden: actietendenties, aandacht en evaluaties.
Impliciete processen kunnen daarnaast getraind worden. In twee studies door
Wiers en collega's bij alcoholici (2010, 2011) is aangetoond dat wanneer mensen
getraind worden met een joysticktaak, dit invloed heeft op gedrag. Plaatjes van
alcohol moeten bij deze training van je af worden geduwd met een joystick,
terwijl plaatjes van een gezonder alternatief, in dit geval frisdrank, naar je
toe getrokken moeten worden. Wiers vond dat mensen na deze training in een
smaaktest minder alcohol dronken. In een patientenpopulatie vond hij zelfs dat
mensen die deze training hadden ondergaan significant minder terugvielen dan
mensen die een placebotraining hadden ondergaan.
Wij willen deze studie repliceren bij trichotillomanie patienten om te
onderzoeken of deze training ook bij deze patientenpopulatie helpt om de
terugval tegen te gaan.

Het doel van het onderzoek is ten eerste uit te vinden of het toevoegen van een
impliciete training aan standaard gedragstherapie therapieresultaten op de
lange termijn kan verbeteren en met name de terugval kan verminderen.
Het tweede doel is uitvinden welke impliciete mechanismen een rol spelen bij
trichotillomanie om de stoornis beter te kunnen begrijpen en hier toekomstige
behandelingen op aan te passen.

Het onderzoek heeft een dubbelblind gecontroleerd gerandomiseerd design.

Patienten krijgen eerst 6 sessies computertraining. De ene helft van de patienten krijgt een controletraining waarin haartrek-gerelateerde stimuli even vaak getrokken als geduwd worden met de joystick. De andere helft van de patienten krijgt een training waarin haartrek-gerelateerde stimuli altijd geduwd worden, om zo een vermijdingsbias te creeeren. Hierna ondergaan alle patienten 6 sessies geprotocolleerde gedragstherapie. Na 1 maand en na 3 maanden vindt er nog een follow-up gesprek plaats.

Zowel de computertrainingen als de gedragstherapiesessies neemt per patient per
keer ongeveer een uur per keer in beslag. De computertrainingen vinden plaats
op het moment dat patienten normaal gesproken wachten tot ze toegewezen worden
aan een therapeut. De wachtlijst bij het Ambulatorium (het moment tussen eerste
intake en toewijzing aan de therapeut) duurt normaal gesproken gemiddeld drie
weken. Wij verlengen deze periode nu met ongeveer 1 week. De computertraining
en de gedragstherapie vinden op dezelfde locatie plaats. Ons inziens zijn er
geen risico's verbonden aan deelname.