Anterograde amnesie bij electroconvulsie therapie; ernst en beloop; een prospectief gecontroleerd cohort onderzoek

De belangrijkste bijwerking van ECT zijn geheugenstoornissen. Deze
geheugenstoornissen betreffen retrograde amnesie en anterograde amnesie.
Retrograde amnesie is het verlies van de herinnering van gebeurtenissen
voorafgaand aan de behandeling. Na de behandeling verbetert deze retrograde
amnesie maar het verlies kan in een bepaalde omvang blijvend zijn. De
vaardigheid om nieuwe informatie te leren en op te slaan (anterograde amnesie)
is duidelijk verminderd na ECT. Anterograde amnesie verbetert binnen enkele
weken na de ECT behandelingen en is niet geassocieerd met cognitief
dysfunctioneren voorafgaand aan de ECT behandeling.

Er is vrij veel onderzoek verricht naar geheugenstoornissen optreden na
electroconvulsie therapie; het betreft bijna uitsluitend onderzoek naar
retrograde amnesie, soms in combinatie met anterograde amnesie. Over het
algemeen lijkt het erop dat retrograde amnesie met enige regelmaat langerdurend
persisteert en soms zelfs irreversibel blijkt te zijn. Onduidelijk is of dit
ook zo is voor de anterograde amnesie. Over het optreden van anterograde
amnesie ten gevolge van ECT behandeling is tot nu toe relatief weinig bekend.
Met komt over het algemeen niet veel verder dan te benoemen dat er direct na
het afsluiten van de behandeling regelmatig sprake is van anterograde amnesie
en dat dit vrijwel altijd reversibel is. Daarmee wordt bedoeld dat de mate van
anterograde amnesie vergelijkbaar is met de anterograde amnesie voorafgaand aan
de ECT behandeling. Hoe vaak treedt anterograde amnesie ten gevolge van ECT op
en wanneer in het traject van de behandeling ontstaat dit? Hoeveel tijd is er
gemiddeld nodig om na het afsluiten van de behandeling te herstellen van de
anterograde amnesie. In hoeverre anterograde amnesie samenhangt met de mate van
postictale verwardheid is in de literatuur niet terug te vinden.

Het voorgestelde onderzoek omvat de volgende oogmerken:
-Omvang en ernst vaststellen van anterograde amnesie bij bilaterale ECT
behandeling bij klinisch opgenomen patiënten met een depressieve stoornis.
-Beloop van de anterograde amnesie vaststellen gedurende de ECT behandeling en
in de periode daarna.
-Correlatie vaststellen tussen cognitieve beperkingen voorafgaande aan de ECT
behandeling en de ernst van de anterograde amnesie.
-De ernst en het beloop van de anterograde amnesie bij patiënten die behandeld
worden met ECT voor hun depressie vergelijken met een controlegroep van
patiënten met een depressie die worden behandeld met antidepressiva.
-Correlatie vaststellen tussen de mate van postictale desoriëntatie en de ernst
van de anterograde amnesie.

Het onderzoek wordt uitgevoerd met tenminste 20 patiënten die klinisch
opgenomen zijn voor een depressie en behandeld worden met ECT. Er is een
vergelijkingsgroep nodig van 20 klinisch opgenomen patiënten met een depressie
die niet worden behandeld met ECT maar met antidepressiva, ook zij ondergaan de
geheugen testen. In totaal worden dus 40 patiënten geincludeerd.
Voorafgaand aan de ECT behandeling wordt het cognitief functioneren getest. Er
wordt bepaald of er sprake is van anterograde amnesie. Voorafgaand aan de ECT
behandeling wordt de anterograde amnesie bepaald en gedurende de behandeling
tenminste twee keer (rekening houdend met leereffect van de testen kunnen zij
een beperkt aantal malen worden afgenomen) Als de ECT behandeling is afgerond
wordt vier weken na het staken de anterograde amnesie gemeten en na een half
jaar wederom.

Metingen vooraf:
Tijdens de eerste meting, binnen drie dagen voor de eerste ECT, worden de
volgende testen afgenomen:
-Test voor het verbale geheugen (15-woordentest versie A)
-Hamilton depressie ernst schaal 17 item versie
-Depressie gedeelte van de SADS
- Visuele associatie test (korte versie Vorm A)
- s-MMSE

Metingen tijdens de behandeling (unilaterale ECT, bilaterale ECT of
farmacotherapie):
Gedurende de ECT behandeling wordt na twee weken de volgende test afgenomen:
-Test voor het verbale geheugen (15-woordentest versie C)

Gedurende de ECT behandeling wordt na vier weken de volgende test afgenomen:
- Test voor het verbale geheugen (15-woordentest versie D)
- Visuele associatietest (korte versie vorm B)
Gedurende de ECT behandeling wordt tenminste twee maal de volgende test
afgenomen binnen twee uur na het ontwaken uit de narcose:
- GOAT
- Ook zal het gebruik van onrust bestrijdende middelen zoals fixatie en gebruik
van benzodiazepinen worden geregistreerd.

Metingen na de behandeling:
Na het beeindigen van de ECT behandeling worden volgende tests afgenomen:
- Visuele associatie test (korte versie vorm A)
- Test voor het verbale geheugen (15-woordentest versie K)
- s-MMSE

Zes maanden na het beeindigen van de ECT behandeling worden de volgende tests
afgenomen:
- Visuele associatie test (korte versie vorm B)
- Test voor het verbale geheugen (15-woordentest versie M)
- s-MMSE

De controlegroep krijgt alleen de metingen voor en na de behandeling. De GOAT
zal bij hen ook niet worden afgenomen.

Het onderzoek zal een geringe belasting betekenen voor de deelnemers, aangezien
een aantal testen in het onderzoek deel is van de standaardprocedure voor
ECT-toediening en de overige testen eenvoudig zijn en binnen 10-15 minuten
afgenomen kunnen worden.

De bevindingen van het onderzoek kunnen echter klinisch zeer relevant zijn,
omdat bij gebleken geschiktheid een aantal tests aan het diagnostisch palet
toegevoegd kunnen worden die beter monitoren van patiënten gedurende en na de
behandeling mogelijk zullen maken. Daarbij kunnen we betere informatie aan de
patiënten verschaffen over het risico op geheugenstoornissen en de aard van de
geheugenstoornissen bij de ECT behandeling.