Primaire behandeling van vaginale prolaps. Pessarium versus prolaps operatie. Een vergelijking van kwaliteit van leven.

Pelvic organ prolaps (POP) is een veel voorkomende aandoening bij vrouwen.
Milde mate van prolaps komt voor tot ongeveer 50% van de vrouwen (1,6). Hierbij
vallen ook de vrouwen waarbij de prolaps asymptomatisch aanwezig is. Een
vaginale prolaps kan daarnaast samengaan met klachten van incontinentie of
darmproblematiek (6).
In ongeveer 30% van alle vrouwen met een vaginale prolaps is een zekere vorm
van behandeling geïndiceerd (2). De behandeling van prolapsklachten kan
bestaan uit bekkenbodemfysiotherapie, het plaatsen van een pessarium of
verschillende vormen van prolaps chirurgie.
Er is veel literatuur over het gebruik van een pessarium bij prolapsklachten.
Wereldwijd worden pessaria als behandeling voor deze patiëntengroep gebruikt.
Het is een veilige en niet invasieve behandelmethode. Complicaties beschreven
bij het pessarium zijn vaginale irritatie en afscheiding en
plaatsingsproblemen. Daarnaast heeft een pessarium niet altijd voldoende effect
op de prolapsklachten (2, 3,4,5). Uit de literatuur blijkt dat het succesvol
gebruik van een pessarium geassocieerd is met een hogere leeftijd (> 65 jaar)
van de patiënt (2,4). Daarnaast is er in verschillende studies gekeken naar
voorspellende factoren voor het gecontinueerd gebruik van het pessarium. Uit
deze studies blijkt dat naast de hogere leeftijd, ongeveer twee van de drie
patiënten met een positief effect van het pessarium na 1 maand deze behandeling
verder zullen voortzetten (1,8,). Negatief voorspellende factoren voor
gecontinueerd pessarium gebruik zijn een primaire voorkeur voor een operatie,
het onvoldoende werkzaam zijn van het pessarium binnen een maand en seksueel
actieve vrouwen (1,3,4,8). Over de precieze effectiviteit en het percentage
complicaties is maar weinig bekend (7).
In een onlangs door ons uitgevoerde preferentiestudie is gekeken naar de
behandelingsvoorkeur van de patiënt tussen pessarium en prolaps chirurgie.
Hieruit is gebleken dat een merendeel van de patiënten als ze voor de keuze
staan zullen kiezen voor de operatie. Deze resultaten zijn echter nog niet
gepubliceerd.
Prolaps chirurgie kan door middel van verschillende technieken plaatsvinden. De
meest voorkomende techniek is een vaginale uterusextirpatie al dan niet
gecombineerd met voorwand- en/of achterwandplastiek. Ook combinaties van deze
techniek met behulp van mesh-materiaal wordt steeds vaker toegepast. De meest
voorkomende complicatie van prolaps chirurgie is het ontstaan of verergeren van
een (gemaskeerde) stressincontinentie. Daarnaast bestaat er altijd de kans op
een recidief prolaps na enkele jaren.
Beide bovengenoemde behandelopties voor vaginale prolapsklachten zijn nog nooit
met elkaar vergeleken. Beide behandelingen hebben hun voor- en nadelen. Het
doel van de voorgestelde studie is deze twee primaire behandelmogelijkheden met
elkaar te gaan vergelijken. Hierbij wordt gekeken naar de kwaliteit van leven
in de specifieke en in de algemene zin van beide mogelijkheden. Secundair
kijken we naar het anatomisch herstel, eventuele complicaties en de
therapietrouw.

Deze studie vergelijkt het gebruik van een pessarium met prolaps chirurgie als
primaire behandeling van prolapsklachten (POP-Q stadium 2-4). Als primaire
uitkomstmaat zal voor de aandoening specifieke kwaliteit van leven worden
beoordeeld. Daarnaast zal er gekeken worden naar de kwaliteit van leven over
het algemeen, therapietrouw (pessarium) en het anatomisch herstel.

Het betreft een Randomised Controlled Trial (RCT), waarbij bij nieuwe patiënten
met een prolaps randomisatie plaatsvindt tussen prolaps chirurgie en het
plaatsen van een pessarium als primaire behandeling van hun klachten. Follow-up
vindt plaats na 6 weken, na 6 maanden en na 1 jaar. Follow-up zal plaatsvinden
aan de hand van vragenlijsten (UDI, SF-36, Euroqol, Bekkenbodemvragenlijst
NVOG).
Na 1 jaar zal het anatomisch herstel in de chirurgie groep en de therapietrouw
in de pessarium groep worden geëvalueerd. Deze laatste groep zal in de
follow-up meegenomen worden volgens het prolapschirurgie schema. Patiënten die
at baseline een duidelijke voorkeur voor chirurgische herstel of het plaatsen
van een pessarium zullen in de follow-up worden meegenomen als *controle* groep
van de desbetreffende behandeling.

Belasting in de vorm van vragenlijsten invullen 3 x 30 min en een extra poli
bezoek met lichamelijk onderzoek.