Correlatie tussen prednisolon in speeksel en (niet-eiwit gebonden) prednisolon in bloed bij gezonde volwassenen

Prednisolon is een veelvuldig voorgeschreven middel bij immuun-gemedieerde
aandoeningen. Het therapeutisch effect en de mate van bijwerkingen kennen een
interindividuele variabiliteit, welke deels verklaard wordt door verschillen in
individuele farmacokinetiek. Bepaling van prednisolon in speeksel is
patiëntvriendelijke methode welke mogelijk kan dienen als maat voor de
individuele farmacokinetiek.
De chemische structuur van prednisolon is nagenoeg identiek aan die van
lichaamseigen cortisol. Zowel cortisol als prednisolon zijn in bloed
grotendeels gebonden aan plasma-eiwitten. Alleen de vrije (ongebonden) fracties
zijn biologisch actief. Voor cortisol is aangetoond dat alleen de vrije fractie
passeert van bloed naar speeksel. De concentratie van cortisol in speeksel is
een weerspiegeling van de (biologisch actieve) vrije fractie in bloed. Op basis
van de grote gelijkenis met cortisol verwacht men bij prednisolon een
vergelijkbare relatie tussen de concentratie in speeksel en de vrije fractie in
bloed. Uit de beperkt beschikbare literatuur blijkt echter ruimte voor
discussie met betrekking tot deze aanname.
Het aantonen van de klinische waarde van het meten van prednisolon in speeksel
als maat voor individuele farmacokinetiek draagt mogelijk bij aan het geven van
behandeling op maat voor patiënten met immuungerelateerde aandoeningen.
Hiervoor is validatie-onderzoek nodig met personen die allen een gelijke
dosering prednisolon innemen en waarbij volgens een tijdschema bloed en
speeksel kan worden verzameld, zodat de verhouding tussen prednisolon in bloed
en speeksel in de tijd kan worden onderzocht. Door middel van het hier
beschreven pilot-setting wensen wij nader te onderzoeken hoe de concentratie
van prednisolon in speeksel gerelateerd is aan de totale en de niet-eiwit
gebonden concentratie prednisolon in bloed.

Doel van dit onderzoek is het analyseren van de verhouding tussen de
concentratie prednisolon in speeksel en de totale en niet-eiwit gebonden
concentratie prednisolon in bloed, teneinde een inschatting te kunnen maken van
de klinische waarde van het meten van prednisolon in speeksel.

Farmacokinetisch observationeel onderzoek bij gezonde vrijwilligers

Het eenmalig innemen van 80 mg prednison zal naar verwachting geen of minimale
klachten veroorzaken. Het is denkbaar dat de proefpersoon gedurende 1 of 2
dagen wat last heeft van water- of zoutretentie, euforie of wisselende
stemming, slaapstoornissen of verhoging van de bloedsuiker concentratie. Gezien
de eenmalige dosis is het ontstaan van ernstige bijwerkingen van
corticosteroïden op de lange termijn, zoals botontkalking, diabetes mellitus of
een kwetsbare huid niet aan de orde.

De belasting voor de proefpersonen bestaat verder voornamelijk uit het
inbrengen van de infuusnaald. Speekselverzameling en bloedafnames (7) zijn
pijnloos. De totale tijdsduur voor deelname bedraagt ca 7 uur. Het protocol zal
poliklinisch worden uitgevoerd, en tussen de afnames van bloed en speeksel
staat het de proefpersoon vrij om de tijd elders door te brengen.