Effect van de manipulatie van zithouding op bewegingsmogelijkkheid, houdingsstabiliteit, zittingkrachten, zitdruk en doorbloeding.

Rolstoelgebonden patiënten zitten vaak passief en statisch in hun rolstoel. Dit
leidt tot fysieke problemen zoals het ontstaan van decubitus en lage
rugklachten. Door aanhoudende weefselbelasting onder de tubera worden cellen
gedeformeerd en bloedvaten geoccludeerd waardoor uiteindelijk weefselnecrose en
decubitus kan ontstaan. Door regelmatig van houding te veranderen worden
risicogebieden ontlast en kan het ontstaan van decubitus tegen worden gegaan.
Gezonde personen variëren op een dynamisch wijze continue van houding en lopen
daardoor geen decubitus op. Het realiseren van dynamisch zitgedrag bij
rolstoelgebonden patiënten met een beperkte rompstabiliteit zou decubitus tegen
kunnen gaan. Dynamisch zitgedrag kan worden uitgesplitst in een globaal actieve
deel, een globaal passieve deel en een lokaal deel. Om deze onderdelen van
dynamisch zitgedrag te realiseren is het noodzakelijk bij patiënten met een
beperkte rompstabiliteit globale houdingsveranderingen (globaal passief) en
lokale ondersteuningveranderingen (lokaal) geautomatiseerd op te leggen of door
de beperkte bewegingsmogelijkheid te versterken (globaal actief). Het
versterken van de bewegingsmogelijkheden zal voorts gerealiseerd moeten worden
door het aanbieden van dynamische stabiliteit van de stoel of een additionele
stabiliteit.
Binnen het Dynasit project is een experimentele zitopstelling ontwikkeld
waarbij het mogelijk is om dynamisch zitgedrag op te leggen. De opstelling zijn
geheel individueel instelbaar en bevat een mechanisch concept om gecontroleerd
van houding te veranderen. Om de bewegingsmogelijkheid (onderdeel van het
globaal actief deel van dynamisch zitgedrag) te versterken is een tweede
opstelling ontwikkeld. Deze bestaat uit een geïnstrumenteerde rolstoel en een
ondersteuningsapparaat waarbij de functionaliteit van schoudergordel spieren
wordt gebruikt om de zelfstandige bewegingsmogelijkheid te vergroten.

Het doel van deze studie is om door middel van twee onderzoeksopstellingen te
analyseren of dynamisch zitgedrag kan worden gerealiseerd en wat de invloed is
van opgelegd dynamisch zitgedrag op fysieke grootheden zoals het krachtenspel
op de zitting, de belasting van de onderrug, de zitdruk, de doorbloeding van de
huid en onderhuids weefsel en de houdingsstabiliteit.

Na het tekenen van een *informed consent* wordt een base-line meting van 20
minuten uitgevoerd waarin de doorbloeding onder de tubera wordt gemeten.
Vervolgens neemt de proefpersoon plaats in de experimentele
onderzoeksopstelling. De opstelling wordt geheel individueel ingesteld en voor
extra rompondersteuning wordt gebruik gemaakt van een *hesje* rond het
bovenlichaam. Vervolgens worden in verschillende stoelconfiguraties de effecten
van zithouding op de bewegingsmogelijkheid, houdingstabiliteit,
zittingkrachten, zitdruk en doorbloeding gemeten. Voor metingen met het
ondersteuningsapparaat wordt de patiënt naar de andere opstelling
getransfereerd. Dit experiment bestaat uit een aantal metingen waarin reiktaken
worden uitgevoerd onder verschillende condities

De tijdbelasting voor gezonde proefpersonen is twee maal een dagdeel (maximaal
4 uur) en voor dwarslaesie patiënten slechts een maal een dagdeel. De metingen
zijn volledig non-invasief. Voor het meten van de doorbloeding worden twee
O2C-probes onder de tubera geplakt met tape. De tape zal zo worden gekozen dat
deze de kwetsbare huid van de dwarslaesie patiënten niet beschadigd. Voor het
registreren van houdingsveranderingen wordt een aantal reflecterende VICON
markers op het lichaam geplakt. De zitting en de rugleuning van beide
opstellingen bestaan uit standaard rolstoel polstering en is daardoor
comfortabel. Doordat binnen het experiment voortdurend van houding wordt
gevarieerd verandert de weefselbelasting waardoor geen schadelijke
weefseleffecten worden verwacht.
De zitting en rugleuning worden onafhankelijk van elkaar gevarieerd. Deze
variatie wordt aangedreven door elektromotoren welke door een computer worden
aangestuurd. Er zijn zowel mechanische, software matige en hardware matig
beveiligingen ingebouwd om de maximale uitslag te limiteren. Daarnaast is de
onderzoeksopstelling voorzien van kappen en afdichtingen om te waarborgen dat
de proefpersoon nergens klem tussen kan komen te zitten. Tevens wordt, voor
extra houdingsstabiliteit, door middel van een *hesje* het bovenlichaam
gefixeerd aan de rugleuning. Bij de onderdelen van het experiment waarin de
bewegingsmogelijkheid wordt gemeten wordt gebruik gemaakt van een
ondersteuningsblad waarop kan worden afgesteund indien de patiënt naar voren
dreigt te vallen. Verder is er altijd een therapeut aanwezig die de veiligheid
waarborgt tijdens het gehele experiment.