Effect van een lage dosering pipamperon (Dipiperon) vs. placebo bij verminderd cognitief functioneren bij in het algemeen ziekenhuis opgenomen patiënten.

Pipamperon (Dipiperon®) is in Nederland geregistreerd voor de behandeling van
psychosen, stoornissen van het slaap-waakritme bij schizofrene psychosen, en
ernstige agressiviteit bij psychisch gestoorde kinderen.

Pipamperon is een butyrofenonderivaat met lichte affiniteit voor de D2-receptor
(blokkade), de α2-receptor (blokkade), de ACh-receptor, matige affiniteit voor
de H1-receptor, en duidelijke affiniteit voor serotonine-receptoren. Bij
gebruik van lage doseringen pipamperon (10-20 mg per dag) menen we verbetering
van het realiteitsbesef, herstel van een normaal slaap-waak patroon,
verminderde ontstemming, en (mogelijk mede hierdoor) verbeterd cognitief
functioneren en welbevinden te zien. Secundair verbetert daardoor, zo is onze
indruk, ook het contact met de patiënt op de afdeling.

Merkwaardig genoeg is er niet zoveel onderzoek verricht naar het positieve
effect van pipamperon op gedragsproblemen en agitatie bij psychose, bij ouderen
en bij kinderen. Bij oudere patiënten opgenomen in een algemeen ziekenhuis
lijkt al helemaal geen onderzoek te zijn verricht.

Wanneer een oudere patiënt wordt opgenomen in een algemeen ziekenhuis, is dat
gewoonlijk uiteraard omdat er sprake is van (ernstige) ziekte. Die
omstandigheid is op zichzelf al ernstig belastend voor het cognitieve
functioneren en het slaappatroon. Daarnaast betekent voor ouderen opname in het
ziekenhuis ook een forse ingreep in de dagelijkse routine, waardoor allerlei
houvast wegvalt, ritmes worden doorbroken, in een andere omgeving geslapen moet
worden, terwijl daarnaast allerlei (diagnostische) ingrepen worden verricht die
ook lichamelijk en psychisch belastend zijn. Met name patiënten die toch al
functioneerden binnen smalle marges (met weinig reserve) lijken onder deze
omstandigheden te kunnen decompenseren met dementiëel aandoend gedrag. Als onze
hypothese klopt dan zou deze populatie patienten baat kunnen hebben bij een
lage dosering pipamperon om deze (cognitieve) decompensatie te verminderen.

Doelstelling van dit onderzoek is om na te gaan of de klinisch waargenomen
verbetering in het cognitief fuctioneren van ouderen opgenomen in een algemeen
ziekenhuis en behandeld met een lage dosering pipamperon ook daadwerkelijk
optreedt.

Het betreft een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek. Patienten zullen
behandeld worden met pipamperon in druppel vorm of met placebo-druppels.
Op deze wijze wordt gecontroleerd voor algemene herstel effecten, en kan een
eventueel gunstig effect van pipamperon blijken. Randomisatie zal plaatsvinden
door de apotheek, die ook de uiterlijk identieke pipamperondruppels of
placebodruppels aflevert.

Op de dag van opname of zo spoedig mogelijk daarna zal er een Mini Mental State Examination (MMSE) worden afgenomen om de mate van het cognitieve functioneren van de patient in kaart te brengen. Als de patient voldoet aan de inclusiecriteria dan wordt hij of zij behandeld met 10 druppels pipamperon 's avonds (pipamperon van de 40 mg/ml verpakking, 10 druppels is gelijk aan 20 mg). Een tweede MMSE wordt afgenomen daags voor ontslag, met dien verstande dat tenminste 4 dagen moeten liggen tussen eerste en tweede afname. De tweede afname geschiedt door een andere onderzoeker dan de eerste afname, en de tweede onderzoeker is blind voor de uitslag van de eerste afname.

De gebruikte dosering pipamperon is zo laag dat er geen reden is om te denken
aan ongerechtvaardigde blootstelling aan bijwerkingen.